Νοτιάς και Αποκόρωνας

Ανάλυση- Επεξήγηση του φαινομένου

Πριν δώσομε μιά εκλαίκευμένη επιστημονική εξήγηση του φαινομένου των καταστροφών από το Νοτιά στον Αποκορωνα, την εποχή της άνοιξης, θα προσπαθήσομε να εξηγήσομε με απλά και κατανοητά λόγια τους Μετεωρολογικούς όρους που θα χρησιμοποιήσομε.

Συνοπτικός χάρτης:

Είναι ένας γεωγραφικός χάρτης που πανω σ΄αυτόν τοποθετουνται οι θέσεις διαφόρων Μετεορολογικών Σταθμών με τις αντίστοιχες μετρούμενες τιμές διαφόρων στοιχείων καιρού όπως π.χ.η ατμοσφαιρική πίεση.
Οταν συνταχθεί αυτός ο χάρτης με τις τιμές της πίεσης πάνω του ονομάζεται Μετεωρολογικός χάρτης Ο Μετεωρολόγος αναλυτής ενώνει με καμπύλες τους τόπους που έχουν την ίδια πίεση. Οι καμπύλες αυτές ονομάζονται ισοβαρείς και χαράσονται ανά 4 μιλιμπάρ. Με τη χάραξη των ισοβαρών καθωρίζονται οι θέσεις των διαφόρων βαρομετρικών συστημάτων όπως χαμηλών, υψηλών, μετώπων κλπ. Εδώ θα ασχοληθούμε μόνο με τις υφέσεις δηλαδή τα χαμηλά.

Βαρομετρικό χαμηλό—Υφεση:

Εχει η περιοχή του χάρτη όπου στο κέντρο η πίεση έχει την ελάχιστη τιμή, ελαττώνεται δε από τη περιφέρεια προς το κέντρο. Οι άνεμοι πνέουν αντίθετα από τους δείκτες του ρολογιού και από τη περιφέρεια προς το κέντρο, με αποτέλεσμα τη σύγκληση, στις κεντρικές περιοχές, των αερίων μαζών που ανυψούμενες ψύχονται, γίνεται συμπίκνωση υδρατμών με συνέπεια πυκνή νέφωση με έντονα φαινόμενα,όπως ισχυρές βροχές και καταιγίδες.

Θα χρησιμοποιήσομε ακόμη όρους από τη Θερμοδυναμική όπως:

1.Υγρή θερμοβαθμίδα .Ειναι περίπου 0,6/100 μέτρα. Δηλαδή μάζα αέρος που ανέρχεται ψύχεται κατά 0,6 C γιά κάθε 100 μέτρα ανόδου. Αντίθετα θερμαίνεται κατά το ίδιο ποσό όταν κατέρχεται, καθοδικό ρεύμα.

2.Ξηρή θερμοβαθμίδα:Eίναι 1ο c/100 μέτρα. Δηλαδή η μάζα αέρος που ανέρχεται χάνει περίπου 1 βαθμό κάθε 100 μέτρα ανόδου. Αντίθετα αυξάνει η θερμοκρασία της κατά το ίδιο ποσό σε κάθε 100 μέτρα όταν κατέρχεται.Π.χ μία μάζα αέρος σε ύψος 800 μέτρων έχει έστω 30 βαθμούς θερμοκρασία αν κατέβει στη επιφάνεια η θερμοκρασίατης θα είναι 30+8=38 βαθμούς και θα δίδει την αίσθηση του λίβα.

3. Ανεμος Φεν <,Foen> Είναι άνεμος καταβάτης ξηρός και θερμός και παρατηρείται ΄οταν από τις διόδους, αυχένες, που υπάρχουν σε μιά οροσειρά ξεχύνεται, αέριος μάζα , σε χαμηλότερες περιοχές θερμαινόμενη αδιαβατικώς 1ο Κελσίου γιά κάθε 100 μέτρα καθόδου

Φαινόμενο Φεν με τον αντίστοιχο άνεμο παρατηρείται και στον Ελλαδικό χώρο όπως:

1.Στην οροσειρά της Πίνδου που χωρίζει τη Δυτική από την Ανατολική ηπειρωτική χώρα με τη διάταξη της από Β πρός Ν. Οταν τώρα έχομε Β-ΒΑ ισχυρούς ανέμους στην ανατολική πλευρά, αυτοί ξεχύνονται από τα υπάρχοντα ανοίγματα,του ορεινο’υ όγκου, στις δυτικές περιοχές ενισχυόμενοι κατά Φεν.

2. Ανάλογο φαινόμενο Φεν παρατηρείται και στην κεντρική Κρήτη με ισχυρούς ανέμους λόγω της διάταξης των Λευκών Ορέων από δυσμάς προς ανατολάς και τους πολλούς αυχένες που διαθέτει η οροσειρά και κυρίως εκείνο του Κατρέ. Ο αυχένας,δίοδος, αυτός χωρίζει τα Δυτικά από τα Ανατολικά Λευκά Ορη και όταν έχομεν ισχυρό Νοτιά να πνέει στη περιοχή ενισχύεται μετά τη δίοδο του, από το φαινόμενο Φεν και φθάνει κάτω στον Αποκόρωνα να φυσά θυελλώδης Ν άνεμος ζεστός ως λίβας.

Μπορούμε, χωρίς αμφιβολία,να πούμε ότι ο Νοτιάς στον Αποκόρωνα είναι αποτέλεσμα του συνδιασμού κυρίως δύο παραγόντων, της διάταξης των ορεινών όγκων των Λευκών Ορέων με τον αυχένα του ΚΑΤΡΕ αφ΄ενός, και αφ΄ετέρου της διέλευσης από την περιοχή υφέσεων την περίοδο της άνοιξης.

Πριν επομένως ασχοληθούμε με το θέμα μας ,που είναι ο νοτιάς στον Αποκόρωνα, θα πρέπει ν΄αναφέρομε λίγα λόγια γιά τη δημιουργία των υφέσεων στη περιοχή της Μεσογείου και τη συνήθη τροχιά που ακολουθούν κατά τη κίνηση των. Οι βασικές περιοχές της Μεσογείου που δημιουργούνται υφέσεις είναι:

Α. Κόλπος Γένουας: Oι υφέσεις εδώ σχηματίζονται όταν ψυχρές αέριες μάζες, εμποδιζόμενες από τους ορεινούς όγκους των Αλπεων ξεχύνονται από τη κοιλάδα του Ροδανού ποταμού και εκτωπίζουν στροφιλιζόμενες τις θερμές αέριες μάζες του κόλπου της Γένουας. Εμπλουτιζόμενες δε με υδραυμούς βαθαίνουν και γίνονται ισχυρότερες δημιουργώντας διαχωριστικές μετωπικές επιφάνειες ψυχρών και θερμών αερίων μαζών. Αναπτυσσόμενες εξαπλώνονται και καταλαμβάνουν τη θαλάσσια περιοχή Δυτικά της Ιταλίας. Αφού ενισχυθούν αρκετά ακολούν, κατά τη συνοπτική Μετεωρολογία του Petersen, πορεία Α-ΝΑ και φθάνουν στη περιοχή του Ιονίου. ¨Οταν το κέντρον τους βρίσκεται στο Ιόνιο γίνεται στάσιμο γιά 1έως 2 ημέρες.Στη συνέχεια η μία περίπτωση είναι να κινηθεί ανατολικά δίδοντας αρκετές βροχές στη Δυτική Ελλάδα, να περάσει την οροσειρά της Πίνδου και να εμφανισθεί εξασθενημένο στο Αιγαίο με τάση περιτέρω ΒΑ κίνησης. Η άλλη περίπτωση είναι να κινηθεί Ν-ΝΑ οπότε επηρεάζεται περισσότερο η νότιος χώρα, Κυκλάδες, Κρήτη και Δωδεκάνησα. Αυτές οι υφέσεις εμφανίζονται κυρίως κατά τη διάρκεια του χειμώνα,είναι αρκετά βαθείς,συνδέονται με μέτωπα κακοκαιρίας και δίδουν λόγω της δυναμικότητος των ισχυρά φαινόμενα.

Β. Κεντρική Μεσόγειος- περιοχή Σύρτεων: Οι υφέσεις που εδώ δημιουργούνται χαρακτηρίζονται ως αβαθή και ασθενή ισοβαρικά συστήματα που εμφανίζονται αιφνιδίως βάζοντας σε μπελά τον Μετεωρολόγο Προγνώστη που αρκετές φορές……………τα φαινόμενα τον διαψεύδουν. Αυτές οι υφέσεις θα μας απασχολήσουν περισσότερο γιατί είναι ανοιξιάτικο φαινόμενο με σύνηθες κίνηση Α-ΒΑ που αφού διέλθουν μεταξύ ηπειρωτικής χώρας και Κρήτης φθάνουν στο Αιγαίο συνεχίζοντας τη ΒΑνατολική τους κατεύθυνση. Κινούνται ταχύτατα, επειδή είναι αβαθή συστήματα και αναλόγως της έκτασης των συνήθως μεταφέρουν άμμο από τις Αφρικανικές ερήμους μαζί με αέριες μάζες αρκετά θερμές και ξηρές που διερχόμενες πάνω από θαλάσσια περιοχή εμπλουτίζονται με υδρατμούς. Σπάνια δίδουν βροχή στη βόρειο Κρήτη, αν όμως δώσουν αυτή θα είναι λασποβροχή που πέφτει σχεδόν σ΄όλη τη νότια και κεντρική χώρα ίσως και βόρεια. Αυτές οι υφέσεις είναι κυρίως υπεύθυνες γιά τη δημιουργία του φαινομένου Φεν με συνέπεια ισχυρό και ζεστό Νοτιά στη περιοχή του Αποκόρωνα με μεγάλες καταστροφές από τον Απρίλιο έως τις πρώτες ημέρες του Ιουνίου. Αυτό γιατί όταν διέρχεται , ύφεση από τη περιοχή τότε ξεχύνετα νότιος άνεμος, από τον αυχένα του Κατρέ κάτω προς τον Αποκόρωνα. Ο άνεμος αυτός θερμαίνεται και γίνεται ξηρότερος κατά τη κάθοδο του, με την αδιαβατική κλίμακα ,όπως ήδη αναφέραμε, η ένταση του φθάνει τη θύελλα με τα γνωστά σε εμάς τους Αποκορωνιώτες καταστροφικά αποτελέσματα, είναι αυτός που λέμε λίβα. Θα προσπαθήσομε, όσο πιό απλά μπορούμε να δώσομε την εξήγηση του φαινομένου αυτού. Εστω ότι υπάρχει βαρομετρικό χαμηλό με το κέντρο του Βόρεια της Κρήτης με συνέπεια σ΄όλη τη περιοχή να πνέουν νοτιάδες Η αέριος μάζα που έρχεται από το Λιβυκό και τη Νότια Κρήτη προσκρούει στις Νότιες κλιτύς των Λευκών Ορέων και ανέρχεται ψυχόμενη αδιαβατικώς έτσι ώστε χάνει όλους τους υδρατμούς της σχηματίζοντας τα νέφη που προκαλούν βροχή στα προσύνεμα,δηλ στις νότιες πλευρές,των Λευκών Ορέων. Η ανερχόμενη αέριος μάζα όταν φθάσει στη κορυφή ήδη έχει χάσει όλους τους υδρατμούς της, βρίσκει διέξοδο από τη δίοδο Κατρέ και αρχίζει να κατέρχεται τις Βόρειες κλιτύς και θερμαίνεται αδιαβατικά, παίρνει, όπως είπαμε 1ο Κελσίου γιά κάθε 100 μέτρα καθόδου, και γίνεται πιό ξηρή και ζεστή. Ετσι φθάνει κάτω στον Αποκόρωνα ως άνεμος θερμός και ξηρός που ανεβάζει τη θερμοκρασία της ατμόσφαιρας κατά 10 περίπου βαθμούς Κελσίου λόγω θερμαντικής επενέργειας του φαινομένου Φεν. Ο Νοτιάς όταν συνδιάζεται με το φαινόμενο Φεν είναι πράγματι η μεγάλη μάστιγα του Αποκόρωνα,το μόνο ίσως μεινέκτημα της πανέμορφης επαρχίας μας αλλά ευτυχώς ασύνηθες.

Εδώ πληροφορικά μπορούμε ν΄αναφέρομε ότι κάτι ανάλογο αλλά αντίστροφα ακριβώς συμβαίνει στις νότιες περιοχές της κεντρικής Κρήτης, Αγιά Γαλήνη και Πλακιά, όταν στη περιοχή πνέει Βοριάς, συνήθως το καλοκαίρι και το χειμώνα. Ο Ανεμος που φυσά σ΄αυτές τις περιοχές είναι τόσο σφοδρός που και...πέτρες σηκώνει κυρίως στη περιοχή του Πλακιά. Επισημαίνομε επίσης ότι η θορυβώδης σφοδρότητα του είναι η αιτία γιά την ονομασία του........Κουρταλιώτικου φαραγγιού

Νικόλαος. Ξεν. Γρυλλάκης
Μαθηματικός—Μετεωρολόγος
Απρίλιος 2009